W tym wpisie krótko wyjaśniłem czym jest zachowek. Dzisiaj postaram się w prosty sposób przedstawić, jak wyliczyć wysokość udziału, na podstawie którego ustala się wartość zachowku. Zapraszam do lektury.

Ponieważ zachowek to równowartość części udziału spadkowego, jaki przypadłby osobie uprawnionej do zachowku, aby prawidłowo ustalić wartość zachowku, trzeba w pierwszej kolejności ustalić wysokość tego udziału.

Pozostając na gruncie drugiego przykładu z tego wpisu sprawa jest prosta – udział, który będzie podstawą dla wyliczenia zachowku, wynosi 1/3. Okoliczności poszczególnych spraw mogą jednak nieść ze sobą dodatkowe elementy, które będą miały wpływ na wysokość udziału spadkowego. I tak w sprawie możemy mieć do czynienia:

  • z uznaniem spadkobiercy za niegodnego;
  • z odrzuceniem spadku;
  • ze zrzeczeniem się dziedziczenia;
  • z wydziedziczeniem.

Powyższe okoliczności będą wpływały na wysokość udziałów spadkowych, gdyż prowadzą do wyłączenia jednej lub kilku osób z kręgu spadkobierców. Czy okoliczności te będą miały też wpływ przy ustalaniu wysokości udziału spadkowego na potrzeby wyliczenia zachowku? I tak, i nie. Kodeks cywilny reguluje powyższą kwestię w następujący sposób.

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się dodatkowo:

  1. spadkobierców niegodnych oraz
  2. spadkobierców, którzy spadek odrzucili.

Nie uwzględnia się natomiast:

  1. spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo
  2. zostali wydziedziczeni.

Przykład:

Spadkodawca ma czwórkę dzieci. W testamencie do spadku zostało powołanych dwoje dzieci. W toku postępowania sądowego jedno z dzieci wskazanych w testamencie zostało uznane za spadkobiercę niegodnego i wyłączone ze spadkobrania. Pomimo uznania jednego ze spadkobierców za niegodnego, jego osoba będzie brana pod uwagę przy ustalaniu wysokości udziału, tak jakby nadal była spadkobiercą. Z tego względu udział będący podstawą dla ustalenia wartości zachowku wynosi 1/4.

Gdyby w tej samej sprawie nie doszło do uznania jednego ze spadkobierców za niegodnego, a zamiast tego jedno z dzieci byłoby przez spadkodawcę wydziedziczone, wówczas wielkość udziału dla ustalenia wartości zachowku wynosiłaby 1/3.

Podsumowanie:

 

Przy ustalaniu udziału spadkowego dla potrzeb obliczenia zachowku:

 

uwzględnia się

1. spadkobierców niegodnych;

2. spadkobierców, którzy spadek odrzucili;

nie uwzględnia się

1. spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia;

2. spadkobierców, którzy zostali wydziedziczeni.